Νήσος Πάτμος

Η καθίζηση της Αφρικανικής Πλάκας κάτω από τη μικροπλάκα του Αιγαίου, δημιούργησε πολλά ηφαίστεια, διαμορφώνοντας ένα τόξο στο Νότιο Αιγαίο πάνω στο οποίο βρίσκεται και η Πάτμος. 

Η Πάτμος (Λάτμος κατά την αρχαιότητα) προϊστορικά κατοικήθηκε από τους Κάρες, aργότερα από τους Δωριείς και μετέπειτα από τους Ίωνες! Το όνομα Πάτμος πιστεύεται ότι προήλθε από το όνομα του όρους της Μικράς Ασίας Λάτμος. O Ορέστης, κυνηγημένος από τις Ερινύες επειδή σκότωσε τη μητέρα του την Κλυταιμνήστρα, περνώντας με τους Αργείους βρήκε καταφύγιο στην Πάτμο.

Τα τείχη στην περιοχή Καστέλι χρονολογούνται από τον 6ο και 4ο π.χ. αιώνα και τα ευρήματα φανερώνουν την ύπαρξη ακρόπολης, με τους ναούς των Θεών Απόλλωνα και Διόνυσου καθώς και ιππόδρομο και τα ευρήματα, κυρίως σε τοίχους εκκλησιών, ότι η κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Πάτμου ανθούσε κατά την αρχαιότητα. 

Πολιούχος θεά του νησιού εθεωρείτο, η Πατμία Άρτεμις, στα ερείπια του οποίου χτίστηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο, η μεγάλη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Χώρα. 

Μετά την κατάληψη του νησιού από τους Ρωμαίους, η Πάτμος γνωρίζει την παρακμή! Οι περισσότεροι κάτοικοι την εγκαταλείπουν και το νησί χρησιμοποιείται πλέον από τους Ρωμαίους ως τόπος εξορίας!

Το 95 μ.χ ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού Ιωάννης, ήλθε εξόριστος στην Πάτμο, από τον αυτοκράτορα Δομητιανό. Ενώ από τότε ξεκινάει η μεταχριστιανική ιστορία της Πάτμου μέχρι και τον 11ο αιώνα παρουσιάζεται ένα ιστορικό κενό. 

Τον 11ο αιώνα, η παρουσία του μοναχού Χριστόδουλου του Λατρηνού και η ανέγερση της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου αλλάζουν τα δεδομένα και διαμορφώνουν τον πολιτισμό που αναπτύσσεται κατόπιν. Τον 13ο αιώνα, δίδεται η άδεια να κτιστούν σπίτια κοντά στη Μονή για να προστατεύονται οι κάτοικοι από τις πειρατικές επιθέσεις που ταλανίζουν το Αιγαίο. Μέρος της αστικής κοινωνία της Πόλης μετακομίζει στην Πάτμο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453, μεταφέρει τον πολιτισμό της και οργανώνει το διαμετακομιστικό εμπόριο. Δημιουργείται ο συνοικισμός “Αλλοτινά”. Τα σπίτια εφάπτονται στα τείχη της Μονής για να μπορούν οι κάτοικοι, σκαρφαλώνοντας στα δώματα των σπιτιών τους να κλείνονται σ’ αυτήν και να προστατεύονται από τους πειρατές. Οι κάτοικοι ξανοίγονται στα πελάγη και φέρνουν πλούτη στο νησί. 

Τα παιδιά τους σπουδάζουν σε πόλεις της Δύσης. Ανασυντάσσεται το δυναμικό της Μονής με μορφωμένους μοναχούς, που φθάνουν τους 60. Χτίζονται σπίτια μεγάλα, πλούσια. Στολίζονται με σκαλιστά έπιπλα και κεντήματα. 

Το τέλος των βενετοτουρκικών πολέμων και η ύφεση στις πειρατικές επιδρομές, η αξιοποίηση της ναυτικής παράδοσης και η απουσία των Τούρκων, απλά εισπράττουν τους φόρους τους, αλλά στηρίζουν το Μοναστήρι, διαμορφώνουν μια πολιτεία ζηλευτή. Από το λιμάνι του νησιού περνούν έμποροι από την Βενετιά, την Γαλλία, την Αγγλία, την Ιταλία και την Ολλανδία. Οι Πάτμιοι χτίζουν αρχοντόσπιτα στο Βορινό φρύδι της Χώρας και νέες μεγάλες εκκλησίες και μοναστήρια. Το 1630 ήδη το νησί κατά τον περιηγητή STOCHOVE, έχει ένα λιμάνι μεγάλο και σίγουρο. Η πρώτη μαρτυρία για τη Σκάλα, που αναπτύσσεται σταδιακά σε οικισμό είναι από τον περιηγητή A. De la Monraye ο οποίος αναφέρει πως την περίοδο αυτή η Πάτμος έχει περίπου 4.000 κατοίκους, 93 μοναχούς και πάνω από 100 εκκλησίες. Ένας περιηγητής μετρά οκτακόσια σπίτια στη Χώρα και διακόσιες πενήντα εκκλησιές. Διαμορφώνονται οι πλατείες της Αγίας Λεσβιάς και του Δημαρχείου. Το κέντρο εμπορικών συναλλαγών δημιουργείται από τη είσοδο της Μονής, περνά τα Κρητικά φτάνει στην Αγία Λεσβιά και από το αρχοντικό Καλλιγά ως το αρχοντικό των Νατάληδων.

Ο ελληνιστής και ελληνολάτρης Jacgues Lacarriere ο οποίος στο βιβλίο του “Το Ελληνικό Καλοκαίρι” (L t grec Une Grce guotidienne de 4000 ans) υμνεί την Πάτμο σε εκατομμύρια αναγνώστες του, σημειώνει με θαυμασμό: 

«Σε μερικά σπίτια είδα δουλεμένες κασέλες, ζωγραφισμένα χωρίσματα, παλαιά πορτραίτα, οπάλινα λαμπογυάλια, ένας ολόκληρος κόσμος περασμένης πολυτέλειας που μου θυμίζει τα γερασμένα σαλόνια του Άθω…” , όσο για το τοπίο , «Κομπολόι από δροσιές όπου είναι ωραία να ξαποσταίνεις μέσα σ’ ένα άρωμα από ξεθυμασμένο λιβάνι…». 

5+1 λόγοι για να μαζεύουμε τις ακαθαρσίες του σκύλου ακόμα και στη φύση!

5+1 λόγοι που κάνουν το μάζεμα των ακαθαρσιών τους επιτακτικό

1
Είναι υποχρεωτικό από την Ελληνική νομοθεσία. Σύμφωνα με το νόμο 4235/2014, «ο συνοδός του σκύλου στη βόλτα υποχρεούται να μαζεύει τις ακαθαρσίες του από το περιβάλλον». Το πρόστιμο που προβλέπεται στην αντίθετη περίπτωση είναι 100 ευρώ.

2
Θέμα πολιτισμού. Αισθητικά, οι ακαθαρσίες δεν προσφέρουν σε ένα δημόσιο χώρο ούτε σε ένα κήπο ούτε είναι ωραίο κάποιος φίλος να πατήσει, κατά λάθος, πάνω στις ακαθαρσίες των ζώων μας, ούτε εμείς, ούτε ένας άγνωστος, εδώ που τα λέμε. Τα υπολείμματα ακαθαρσιών κολλημένα στις σόλες μας είναι ότι χειρότερο, ίσως μετά την τσίχλα.

3
Είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία. Μπορεί να περιέχουν σοβαρές ασθένειες, εύκολα μεταδιδόμενες σε άλλα ζώα ή ακόμα και στον άνθρωπο. Αν ο σκύλος μας δεν είναι πλήρως αποπαρασιτωμένος ή απόλυτα υγιής, οι ακαθαρσίες του μπορεί να κρύβουν πολλών ειδών μικρόβια (E. Coli, Giardia, Σαλμονέλωση, Κρυπτοσποριδίωση, Καμπυλοβακτηρίωση, λεπτοσπείρωση, Parvo, Brucella) και ένα σωρό παράσιτα (Toxocara, Heartworms, Αγκυλόστομα, Roundworms, ταινία…). Η επαφή με ξένα κόπρανα είναι, άλλωστε, ένας από τους λόγους που οι κτηνίατροι μας συμβουλεύουν να μην βγει το κουτάβι μας από το σπίτι πριν ολοκληρώσει τα πρώτα του εμβόλια.

4
Οι σκυλίσιες ακαθαρσίες δεν αποσυντίθενται ούτε κατά διάνοια τόσο γρήγορα όσο νομίζουμε. Σε αντίθεση με τα απόβλητα των άγριων σαρκοφάγων ζώων, ( λύκοι, αλεπούδες, κ, ά.) που είναι 100% βιοδιασπώμενα, τα κακά του σκύλου μας μπορεί να μείνουν στο έδαφος μέχρι και ένα χρόνο πριν αρχίσουν να διαλύονται. Ο λόγος είναι ότι η διατροφή του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου διαφέρει πολύ από αυτήν των άγριων ζώων. Οι ακαθαρσίες των άγριων σαρκοφάγων είναι το αποτέλεσμα μιας δίαιτας με πρωτεΐνες υψηλής περιεκτικότητας και πλούσιας σε ασβέστιο. Το σιτηρέσιο δεν περιλαμβάνει συντηρητικά, χημικά ούτε σπόρους. Η αποσύνθεση των «άγριων» κοπράνων είναι θέμα ημερών. Φροντίζουν για αυτό οι μύγες, τα σκαθάρια, και άλλα εργατικά έντομα καθώς και τα βακτήρια που βρίσκονται στο έδαφος. Αντίθετα, οι σκυλοτροφές (ειδικά οι κακής ποιότητας) μπορεί να διατηρήσουν τη συνοχή τους και τη μυρωδιά τους για περισσότερο από έναν χρόνο, πριν αρχίσουν να διαλύονται. Αν, μάλιστα, είναι πλούσιες σε συντηρητικά, τότε παράγουν απόβλητα που είναι επίσης πλούσια σε συντηρητικά. Δεδομένου ότι τα περισσότερα συντηρητικά, ευτυχώς, δεν απορροφώνται από τον οργανισμό, αποβάλλονται μαζί με τις ακαθαρσίες και καταλήγουν στο έδαφος, τα φυτά και τον υδροφόρο ορίζοντα. Η μόνη περίπτωση που οι ακαθαρσίες των σκύλων αποσυντίθεται σε σκόνη και μάλιστα γρήγορα είναι όταν τα ζώα τρέφονται με ακατέργαστη δίαιτα. Η ωμή (RAW) διατροφή είναι η ίδια που κάνει ένα άγριο αρπακτικό. Παράγει, μάλιστα, λιγότερες ακαθαρσίες με πιο ήπια μυρωδιά.

5
Τέλος, αν δεν γίνουν άμεσα μέρος της τροφικής αλυσίδας, κατά τη διάρκεια της αποσύνθεση (άλλα ζώα, έντομα, μικροοργανισμοί), τα κόπρανα θα βρουν δίοδο προς τον υδροφόρο ορίζοντα και τα υπόγεια ρεύματα, καταλήγοντας σε ποτάμια, πηγές και τη θάλασσα. Εκεί, για να διαλυθούν, χρησιμοποιούν το οξυγόνο που βρίσκεται στο νερό και εκλύουν αμμωνία καθώς και άλλα βλαβερά συστατικά που ευνοούν την υπερβολική ανάπτυξη άλγης και φυκιών, βάζοντας σε κίνδυνο τη θαλάσσια ζωή. Θυμηθείτε εικόνες από το πρόσφατο παρελθόν, όταν οι βόθροι κατέληγαν στη θάλασσα -εγκληματικό. Το ξέρατε ήδη, ότι όταν οι ακαθαρσίες σκύλων, ανθρώπων και άλλων οργανισμών καταλήγουν στο νερό, είναι βλαβερές για το οικοσύστημα.

Νήσος Σαντορίνη

Προϊστορία
Σύμφωνα με τον μύθο, η Σαντορίνη αναδύθηκε από τα βάθη της θάλασσας – άποψη που δικαιολογείται από τη διαχρονική δραστηριότητα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου και τη γεωλογική μορφολογία του νησιού. Ιχνη ζωής έχουμε από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ. Από τη Μέση Εποχή του Χαλκού (1900-1600 π.Χ.) οι ενδείξεις πληθαίνουν και μαρτυρούν μεγάλη ανάπτυξη.
Στην περιοχή του Ακρωτηρίου υπήρξε ένας προϊστορικός οικισμός με πολύ σημαντικό λιμάνι. Η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Υστερης Εποχής του Χαλκού (1600 π.Χ. περίπου) έθαψε τον οικισμό αυτόν κάτω από 30 μέτρα τέφρας.
Ιστορικοί χρόνοι
Η έκρηξη του 1600 π.Χ. άλλαξε τη μορφή του νησιού. Δεν ξέρουμε αν όλοι οι κάτοικοι πρόλαβαν να το εγκαταλείψουν πριν από τη μεγάλη καταστροφή, πού μετοίκησαν, ή πότε επέστρεψαν. Σποραδικά ευρήματα από την περιοχή του Μονόλιθου μαρτυρούν κατοίκηση τουλάχιστον τον 13ο π.Χ. αιώνα.
Κατά τον Ηρόδοτο, το νησί που είχε το όνομα Στρογγύλη, λόγω του σχήματός του, μετονομάστηκε σε Καλλίστη, λόγω του κάλλους του. Στην Καλλίστη εγκαταστάθηκαν Φοίνικες τους οποίους οδήγησε ο Κάδμος ταξιδεύοντας για να βρει την Ευρώπη, την οποία είχε απαγάγει ο Δίας που είχε μεταμορφωθεί σε ταύρο. Οι οικιστές έμειναν στο νησί για οκτώ γενιές. Στη συνέχεια ήρθαν οι Λακεδαιμόνιοι με αρχηγό τον Θήρα, γιο του Αυτεσίωνα. Τον 10ο αιώνα, το νησί έγινε αποικία των Δωριαίων.

Γεωμετρική Εποχή (10ος -8ος π.Χ. αιώνας)
Για τους Γεωμετρικούς Χρόνους τα στοιχεία δεν είναι πολλά. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι στα τέλη του 9ου ή στις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. οι κάτοικοι μαζί με τους κατοίκους της Μήλου και της Κρήτης, υιοθέτησαν πρώτοι το φοινικικό αλφάβητο.
Στη Γεωμετρική Περίοδο ανήκουν τα νεκροταφεία που ανακαλύφθηκαν στη ΝΑ πλευρά της Σελλάδας και εκείνο που βρέθηκε στις παρυφές του Μέσα Βουνού. Τα νεκροταφεία χρησιμοποιήθηκαν συστηματικά έως τον 7ο π.Χ. αιώνα και στουςτάφους ήταν πιθανόν τοποθετημένα αρχαϊκά αγάλματα Κούρων, τα οποία πιθανόν έκαναν εισαγωγή από τη Νάξο.

Αρχαϊκή Περίοδος (7ος-6ος π.Χ. αιώνας)
Στην περίοδο αυτή οι κάτοικοι του νησιού ανέπτυξαν σχέσεις με τα γειτονικά νησιά -όπως η Κρήτη, η Μήλος, η Πάρος- και τα σημαντικά κέντρα της εποχής -όπως η Αθήνα, η Κόρινθος, η Ρόδος και τα Ιωνικά κέντρα στις ανατολικές ακτές του Αιγαίου. Το 630 π.Χ. οι Θηραίοι ίδρυσαν την αποικία της Κυρήνης, στις βόρειες ακτές της Αφρικής.
Στοιχεία για την περίοδο αυτή έχουμε από τα ευρήματα στο νεκροταφείο της ΒΑ πλευράς της Σελλάδας που χρησιμοποιήθηκε ως τον 4ο π.Χ. αι. καθώς και το νεκροταφείο στο Καμάρι. Η οικονομία ήταν κλειστή και οι Θηραίοι καλλιεργούσαν, ψάρευαν και έκαναν εμπόριο με τα προϊόντα τους. Τον 6ο αιώνα η Θήρα είχε δικό της νόμισμα, με τα δυο δελφίνια ως έμβλημά της.

Κλασικοί-Ελληνιστικοί Χρόνοι
Την περίοδο αυτή συνεχίστηκαν οι σχέσεις με τα σημαντικά κέντρα της εποχής και ένα από τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα ήταν το κρασί. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο η Θήρα υποστήριξε τη Σπάρτη, αφού ήταν δωρική αποικία. Στα ελληνιστικά χρόνια έγινε ναυτική και στρατιωτική βάση των Πτολεμαίων διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για τους οποίους το νησί ήταν σταθμός στους θαλάσσιους δρόμους από το νότιο προς το βόρειο Αιγαίο. Σημαντική γι' αυτούς ήταν η θέση της αρχαίας Θήρας και οι όρμοι του Καμαρίου και της Περίσσας.

Πρωτοχριστιανική-Βυζαντινή Περίοδος
Λίγα είναι τα ευρήματα της περιόδου αυτής και δείχνουν ότι το κέντρο των χρόνων αυτών ήταν στο ΝΑ τμήμα της Θήρας. Τον 4ο αιώνα υπήρχε οργανωμένη εκκλησία με Eπίσκοπο. Ως πρώτος Eπίσκοπος μαρτυρείται ο Διόσκουρος (342-344). Χριστιανικοί ναοί ιδρύθηκαν στη θέση αρχαίων ιερών ή ναών, όπως εκείνος του Πυθίου Απόλλωνα στην αρχαία Θήρα.
Στη βυζαντινή εποχή η Θήρα ανήκε στο Θέμα του Αιγαίου. Λόγω των αραβικών επιδρομών στη διάρκεια του 9ου αιώνα, οι κάτοικοι μετοίκησαν στο εσωτερικό του νησιού, σε οχυρές και αθέατες από τη θάλασσα θέσεις. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από παρακμή και φτώχεια.
Στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα, όταν καταστράφηκαν τα ορμητήρια των πειρατών και αποδυναμώθηκαν οι Αραβες, ιδρύθηκε η βυζαντινή εκκλησία της Επισκοπής Γωνιάς. Στο τέλος του 12ου αιώνα η πειρατεία άρχισε και πάλι να πλήττει τα νησιά του Αιγαίου, λόγω της αποδυνάμωσης του βυζαντινού στόλου.

Μεσαιωνικοί οικισμοί
Οι οικισμοί της Σαντορίνης την εποχή του Μεσαίωνα χωρίζονται στους οχυρούς (Καστέλια) και σε αυτούς που δεν είχαν οχύρωση. Τα Καστέλια αναφέρονται στις γραπτές πηγές από τις αρχές του 15ου αιώνα. Από τα βυζαντινά χρόνια το μεγαλύτερο πρόβλημα των νησιών του Αιγαίου ήταν οι πειρατές οι οποίοι καταλάμβαναν τις ακτές, επιβάλλοντας φόρους και λεηλατώντας. Ετσι, οι κάτοικοι για να προστατευτούν δημιούργησαν κάστρα στα οποία προσέφευγαν όλοι –ακόμη και οι δουλοπάροικοι–, όταν δινόταν το σήμα συναγερμού. Από τα χρόνια της Φραγκοκρατίας αναφέρεται στο νησί η ύπαρξη πέντε κάστρων.

Τα 5 Καστέλια
Ο Σκάρος στο Ημεροβίγλι ήταν το σημαντικότερο και εκεί εγκαταστάθηκαν οι Φράγκοι, μαζί με τον Δεσπότη τους. Δεύτερο κατά σειρά ερχόταν το Καστέλι της Επάνω Μεριάς (Οία), το οποίο ονομάστηκε του Αγίου Νικολάου. Το τρίτο βρισκόταν στην περιοχή του Πύργου, το τέταρτο στο Εμπορείο και το πέμπτο στον οικισμό του Ακρωτηρίου. Τα τέσσερα τελευταία πριν από τον καταστροφικό σεισμό του 1956 διατηρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση.
Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς κτίστηκαν τα Καστέλια (σίγουρα μεταξύ 14ου-18ου αιώνα), γιατί δεν έχουν σωθεί επιγραφές, ή ιστορικά στοιχεία σχετικά με αυτά. Βρίσκονται, πάντως, σε στρατηγικά σημεία και ήταν δύσκολα προσβάσιμα από τη θάλασσα. Είχαν έντονο φρουριακό χαρακτήρα, χάρη στη μορφολογία του εδάφους και στις οργανωμένες ως οχυρά κατοικίες της εξωτερικής περιμέτρου, οι οποίες είχαν ελάχιστα ανοίγματα προς τα έξω και σχημάτιζαν ουσιαστικά το τείχος.
Η δόμηση στο εσωτερικό τους ήταν πολύ πυκνή και τα κτίσματα ακουμπούσαν το ένα στο άλλο, ενώ αναπτύσσονταν καθ' ύψος. Ήταν διώροφα ή τριώροφα, στενά και επιμήκη, με κοινό μεσότοιχο. Οι δρόμοι ήταν πολύ στενοί.
Σχεδόν όλη η καθολική αριστοκρατία των Ενετών έμενε μέσα στα Καστέλια. Στην είσοδό τους οι τότε άρχοντες είχαν φτιάξει εκκλησίες αφιερωμένες στην Αγία Θεοδοσία, προστάτιδα των Καστελιών.
Οι Γουλάδες
Χαρακτηριστικό των Καστελιών ήταν οι αμυντικοί πύργοι-παρατηρητήρια, που ονομάζονται Γουλάδες (από την τουρκική λέξη κουλές). Ήταν πολυώροφοι, με χοντρά τοιχώματα και ορθογώνιες κατόψεις. Επρόκειτο για δημόσια ή ιδιωτικά κτίσματα και αποτελούσαν τα ύστατα καταφύγια των κατοίκων σε περίπτωση επίθεσης. Οι Γουλάδες βρίσκονταν μέσα στα Καστέλια (όπως στην Οία και στο Ακρωτήρι), ή έξω από αυτά (όπως στα Φηρά και στο Εμπορείο) ώστε να καταφεύγουν εκεί οι αγρότες.
Ο πιο καλοδιατηρημένος Γουλάς είναι αυτός των Φηρών, γνωστός ως Γουλάς των Δελένδα. Κτίστηκε από την οικογένεια των Ενετών Μπότζι, πριν από την ερήμωση του κάστρου στον Σκάρο. Πριν τον Β' παγκόσμιο πόλεμο εδώ κατοικούσε ο Γάλλος ευγενής Compte de Simoni. Σήμερα ανήκει στην οικογένεια Πέτρου Μ. Νομικού.
Πριν από τους σεισμούς του 1956 το καλύτερα διατηρημένο κάστρο ήταν του Πύργου. Του Σκάρου είναι τελείως κατεστραμμένο - ωστόσο αποτέλεσε το πρότυπο για τα άλλα Καστέλια του νησιού. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όταν μειώθηκαν οι πειρατικές επιδρομές, τα κτίσματα επεκτάθηκαν έξω από τον αμυντικό περίβολο των Καστελιών, δημιουργήθηκαν οι οικισμοί και η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε από τον Σκάρο, στα Φηρά. Οι επεκτάσεις των Καστελιών και οι νέοι οικισμοί έγιναν χωρίς σχεδιασμό, με βάση τη μορφολογία του εδάφους. Οι δρόμοι που τα ένωναν με τους χώρους δουλειάς και παραγωγής (όπως ήταν οι κάναβες και οι ανεμόμυλοι), αποτέλεσαν τις κύριες οδούς των επεκτάσεων. Αντίστοιχα, γύρω από τον βασικό δρόμο άρχιζε να αναπτύσσεται ο κάθε νέος οικισμός –όπως έγινε στα Φηρά, στο Φηροστεφάνι, και στο Ημεροβίγλι.
Το διάστημα 1700-1900 ήταν καθοριστικό για το δομημένο περιβάλλον των οικισμών αφού επήλθε και αστικοποίησή τους -κυρίως μετά την Επανάσταση του 1821.

INFO

Το 1621 οι Σαντορινιοί αναγκάστηκαν να διορίσουν κοινούς αντιπροσώπους από τα πέντε Καστέλια για να διαπραγματευτούν με τους κουρσάρους. Τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας τέσσερις άρχοντες, οι κοινοί διοικητές της Σαντορίνης, με αντίστοιχες έδρες στα τέσσερα Καστέλια, κυβερνούσαν εκδίδοντας φιρμάνια, τα οποία επικύρωναν με κοινή σφραγίδα. Αυτή η σφραγίδα ήταν μοναδική. Χωριζόταν σε τέσσερα κομμάτια και για να χρησιμοποιηθεί έπρεπε να συναρμολογηθούν. Κάθε διοικητής φύλαγε και ένα τμήμα της. Ετσι όλες οι αποφάσεις ήταν αναγκαστικά ομόφωνες!

Φτωχά νοικοκυριά

Πολύς λόγος γίνεται για την αδυναμία των ελληνικών νοικοκυριών να αντεπεξέλθουν ακόμα και στα βασικά έξοδα και να διαχειριστούν την καθημερινότητά τους με τους μειωμένους μισθούς και συντάξεις. Μολονότι ο καθένας ορίζει με τον δικό του τρόπο το πρόβλημα, ανάλογα με το επίπεδο ζωής του, η υλική στέρηση, η στέρηση δηλαδή βασικών αγαθών και υπηρεσιών, δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά είναι κάτι σαφές και μετρήσιμο.

Αφορά συγκεκριμένα κριτήρια: τη δυσκολία ικανοποίησης έκτακτων οικονομικών αναγκών, την αδυναμία κάλυψης εξόδων για διακοπές μιας εβδομάδας τον χρόνο, την αδυναμία διατροφής που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας ή ψάρι, την αδυναμία πληρωμής για ικανοποιητική θέρμανση της κατοικίας, την έλλειψη βασικών αγαθών, όπως πλυντήριο ρούχων, έγχρωμη τηλεόραση, τηλέφωνο ή αυτοκίνητο, την αδυναμία αποπληρωμής δανείων ή αγορών με δόσεις και τις δυσκολίες στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών.

Σε συνθήκες υλικής στέρησης είναι αυτός που, σύμφωνα με τους ειδικούς, λόγω οικονομικών δυσκολιών στερείται τεσσάρων τουλάχιστον βασικών αγαθών και υπηρεσιών από τα παραπάνω. Και όπως προκύπτει από στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, στο πλαίσιο της Ερευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2015, δεν αφορά μόνο τα φτωχά νοικοκυριά, όσα δηλαδή έχουν εισόδημα ίσο ή μικρότερο από το κατώφλι της φτώχειας, αλλά εμφανίζεται διευρυμένη, πλήττοντας σαφώς πια και τη μεσαία τάξη.

Φτωχά νοικοκυριά

Το 2015, το ποσοστό του πληθυσμού που στερείτο τέσσερις από τις κατηγορίες, έφτασε το 22,2%, έναντι 21,5% το 2014 και 12,8% το 2005, προ κρίσης. Ο δείκτης αυξάνεται σταθερά από το 2009 και μετά. Παρατηρείται ότι σε σχέση με το 2014 η αύξηση του ποσοστού είναι μεγαλύτερη στα παιδιά έως και 17 ετών (25,7% έναντι 9,9% το 2005). Για τους πολίτες άνω των 65 ετών, το ποσοστό στέρησης έχει σημειώσει μικρή πτώση από το 2014 κατά 0,3% και ανέρχεται στο 15,2%. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2005 ήταν 19,4%. (Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της έρευνας δεν είχε εφαρμοστεί ακόμη η κατάργηση του ΕΚΑΣ).

Ειδικότερα, το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών που δηλώνουν ότι δεν μπορούν να πληρώσουν για μια εβδομάδα διακοπών φτάνει το 87,1%, ενώ στα μη φτωχά νοικοκυριά το ποσοστό φτάνει το 44,8% (53,4% στο σύνολο). Το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών που δεν μπορούν να έχουν στο τραπέζι κάθε δεύτερη μέρα θρεπτικό φαγητό αγγίζει το 52,5% στα φτωχά νοικοκυριά, αλλά δεν ξεπερνά το 1,8% στα μη φτωχά (12% στο σύνολο). Η αντιμετώπιση έκτακτων αλλά αναγκαίων δαπανών ύψους περίπου 410 ευρώ είναι αδύνατη για το 87,2% των φτωχών νοικοκυριών και για το 44,5% των μη φτωχών νοικοκυριών (ή για το 53,2% συνολικά).

Το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνουν αδυναμία να έχουν ικανοποιητική θέρμανση τον χειμώνα ανέρχεται σε 29,2% (50,8% για τα φτωχά νοικοκυριά), ενώ το 52,4% του συνόλου των νοικοκυριών που έχουν λάβει καταναλωτικό δάνειο δηλώνει ότι δυσκολεύεται πάρα πολύ στην αποπληρωμή αυτού ή των δόσεων. Συνολικά, το 41% των ελληνικών νοικοκυριών δηλώνει δυσκολία στην πληρωμή του ενοικίου (ή της δόσης δανείου της κύριας κατοικίας) και το 40,6% στην πληρωμή των πάγιων λογαριασμών. Για τα φτωχά νοικοκυριά, τα αντίστοιχα ποσοστά φτάνουν το 64,7% και το 60,9%.

Αυτή τη στιγμή, το 75,9% των φτωχών νοικοκυριών αναφέρει μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση των συνήθων αναγκών με το υπάρχον εισόδημά τους. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το 21,3% των φτωχών νοικοκυριών δεν διαθέτει τουλάχιστον ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο και το 17,9% δεν διαθέτει ηλεκτρονικό υπολογιστή αν και τον χρειάζεται.

Σύμφωνα με την έρευνα, επίσης, το 28,1% του πληθυσμού ζει σε σπίτια με στενότητα χώρου (το ποσοστό στα φτωχά νοικοκυριά εκτοξεύεται στο 42%), ενώ 28,8% των νοικοκυριών αντιμετωπίζουν ελλείψεις βασικών ανέσεων στην κατοικία τους. Για παράδειγμα, το 15,2% του συνόλου των νοικοκυριών έχει διαρροή στη στέγη ή υγρασία.

Επίπτωση παντού

Η οικονομική στενότητα επηρεάζει όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων μας. Για παράδειγμα, για ένα σημαντικό ποσοστό του γενικού πληθυσμού (άνω των 16 ετών), που φτάνει το 18,4% (και το 34,8% για τον φτωχό πληθυσμό), δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα της εξόδου με φίλους ή συγγενείς για ποτό ή φαγητό έστω και μια φορά τον μήνα. Το 10,1% του γενικού πληθυσμού επίσης δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά όσον αφορά τη σύνδεση στο Ιντερνετ στο σπίτι (22,4% του φτωχού πληθυσμού). Σε ό,τι αφορά την οικονομική ανισότητα, εμφανίζεται αμετάβλητη σε σχέση με το 2014. Παραμένει δηλαδή στο 6,5: το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού είναι 6,5 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο του εισοδήματος του φτωχότερου 20% του πληθυσμού. Το 25% του πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα κατέχει το 8,9% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ το 25% του πληθυσμού με το υψηλότερο εισόδημα κατέχει το 47,2% του συνολικού εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος. Το πρώτο ποσοστό μειώθηκε σε σχέση με το 2014 κατά 0,1%, ενώ το δεύτερο ποσοστό αυξήθηκε κατά 0,5%.

ΈντυπηΕΚΔΟΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 04/07/2016