Είναι τα σπαράγματα του μνημείου (σύμπλεγμα κτισμάτων διαφορετικών μεταξύ τους που χρονολογούνται από την αρχαϊκή εποχή, τα βυζαντινά ως και τα νεώτερα χρόνια) που εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφικών εργασιών προ εικοσαετίας στο λόφο των Σταγείρων της Χαλκιδικής ο τάφος του φιλοσόφου Αριστοτέλη (Στάγειρα 384-Χαλκίδα 322 π.Χ);
Αυτό κατέθεσε ως συμπέρασμα άποψη- απόρροια πολυετών ανασκαφικών διαδικασιών αλλά και εικοσαετούς μελέτης των ευρημάτων, ο αρχαιολόγος Κώστας Σισμανίδης στη διάρκεια των εργασιών διεθνούς συνεδρίου για τον Σταγειρίτη φιλόσοφο που διεξάγεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για ένα πεταλόσχημο αψιδωτό οικοδόμημα που εντοπίστηκε στο μέσον της νότιας πλαγιάς του βορειότερου λόφου των Σταγείρων, λίγες μόνο δεκάδες μέτρα από την Στοά στην αγορά της πόλης. Το οικοδόμημα έφερε στέγη με κεραμίδια από το βασιλικό κεραμοποιείο, επιβεβαιώνοντας τον δημόσιο χαρακτήρα του. Ένας υπερυψωμένος, πομπικός (πλάτους δύο μέτρων), κτιστός δρόμος οδηγούσε σε είσοδο του μνημείου, που ήταν προσπελάσιμο για προσφορές και απονομή τιμών. Κινητά ευρήματα, κεραμική, περισσότερα από πενήντα νομίσματα χρονολογούν τάφο και βωμό στους χρόνους περίπου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η αψιδωτή του κάτοψη (10 περίπου μέτρα), το σχήμα του, η ύπαρξη ορθογώνιου μαρμαροθετημένου δαπέδου με κενή επιφάνεια - βωμό (1,30x1,70 μ.) είχαν προβληματίσει πολύ τον αρχαιολόγο ερευνητή, καθώς περιβάλλει επακριβώς έναν τετράγωνο βυζαντινό πύργο. Ανακοίνωση μάλιστα του ίδιου αρχαιολόγου στη διάρκεια του αρχαιολογικού συνεδρίου 1996 , για το ίδιο θέμα τιτλοφορούνταν ως «Ένα προβληματικό κτίριο».
Στο μεταξύ, οι ανασκαφές διακόπηκαν, ο αρχαιολόγος (της ΙΣΤ΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασσικών αρχαιοτήτων- τότε) κ. Σισμανίδης συνταξιοδοτήθηκε, αλλά συνέχισε τις έρευνες του που κατέληξαν στα πρόσφατα συμπεράσματα.
Προς επίρρωση των συμπερασμάτων του, ο κ. Σισμανίδης επικαλείται γραμματειακές πηγές (χειρόγραφα της Μαρκιανής βιβλιοθήκης, καθώς και μια αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη του δεύτερου μισού του 11ου αιώνα μ.Χ., σύμφωνα με την οποία: «Όταν ο Αριστοτέλης πέθανε (στη Χαλκίδα, τον Οκτώβριο του 322 π.Χ.), οι Σταγειρίτες έστειλαν και έφεραν την τέφρα του στην πατρίδα τους, την τοποθέτησαν μέσα σε χάλκινη υδρία και κατόπιν απέθεσαν την ύδρια αυτή σε μια τοποθεσία, που την ονόμασαν «Αριστοτέλειον». Κάθε φορά που είχαν σημαντικές υποθέσεις και ήθελαν να λύσουν δύσκολα προβλήματα, συγκαλούσαν σ΄ αυτόν τον τόπο την συνέλευσή τους.
»Βασιζόμενοι, κατά συνέπεια, στις παραπάνω γραπτές πηγές, πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε τις πληροφορίες που μας δίνουν περί μεταφοράς και ταφής των λειψάνων του Αριστοτέλη στην πόλη των Σταγείρων, περί της ιδρύσεως βωμού στον τάφο του φιλοσόφου, περί των μεταθανάτιων προς αυτών τιμών και περί της καθιέρωσης της ετήσιους γιορτής των «Aριστοτελείων.
»Έχουμε άραγε, κατόπιν όλων των ανωτέρων, κάποιο λόγο για να μην θεωρήσουμε ότι το προβληματικό, από την άποψη της ερμηνείας του, αψιδωτό οικοδόμημα, που παραπάνω περιγράψαμε, ήταν ο τάφος του Αριστοτέλη; Υπάρχει κάτι που δεν ταιριάζει ή ενοχλεί σ΄ αυτήν την ερμηνεία; Αντίθετα, θεωρούμε, χωρίς ωστόσο να έχουμε αποδείξεις, παρά μόνον ισχυρές ενδείξεις, ότι όλα συντείνουν προς αυτήν την εκδοχή» τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σισμανίδης, κατά τη διάρκεια παρουσίασης της εισήγησης του στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ, την Πέμπτη 26 Μαΐου, ενώπιον δεκάδων συνέδρων - μελετητών της αριστοτελικής θεωρίας -αλλά όχι και συναδέλφων του αρχαιολόγων, οι οποίοι όταν ρωτήθηκαν σχετικά από το ΑΠΕ-ΜΠΕ δήλωσαν επιφυλακτικοί και ανέφεραν πως αναμένουν την επίσημη ανακοίνωση σε αρχαιολογικό συνέδριο ή την επίσημη δημοσίευση των συμπερασμάτων του κ. Σισμανίδη ώστε «να μην έχουμε επανάληψη της αντιεπιστημονικής διαδικασίας που ακολουθήθηκε με το εύρημα της Αμφίπολης», όπως χαρακτηριστικά δήλωσαν.
Οι εργασίες του Παγκοσμίου Συνεδρίου «Αριστοτέλης 2400 χρόνια», που διοργανώνει, στη Θεσσαλονίκη, τα αρχαία Στάγειρα και την αρχαία Μίεζα, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Ερευνών (ΔΙΚΑΜ) του Ιδρύματος διεξάγονται σε αίθουσες του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ενώ οι σύνεδροι (Αριστοτελιστές φιλόσοφοι απ’ όλο τον κόσμο) θα επισκεφθούν την Αρχαία Μίεζα, τη Νάουσα, αλλά και τον αρχαιολογικό χώρο των αρχαίων Σταγείρων (απ’ όπου και το εύρημα που εικάζεται ότι πρόκειται για τον τάφο του Σταγειρίτη φιλοσόφου - δασκάλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου).
