Η ΥΔΡΑ, στην σκιά των Ένδοξων προγόνων ...
Το όνομα της Ύδρας οφείλεται στα άφθονα νερά, που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που είχε στην αρχαιότητα.
Οι ιστορικοί αναφέρουν το νησί με το όνομα Υδρέα και στο εσωτερικό του νησιού έχουν διασωθεί ίχνη αρχαίων οικισμών, όπως μαρτυρούν αρχαιολογικές ανασκαφές στη θέση Επισκοπή.
Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Δρύοπες.
Από πολύ νωρίς η Ύδρα χρησιμοποιήθηκε ως ναυτικός σταθμός, με αποτέλεσμα να πρωτοστατήσει στο θαλάσσιο εμπόριο και στις επικοινωνίες.
Ιδιαίτερη άνθιση παρουσιάζει το εμπόριο στο τέλος του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου.
Τότε οι Υδραίοι εκμεταλλεύτηκαν την Άγγλο-Γαλλική διαμάχη και αποκόμισαν τεράστια κέρδη, ελέγχοντας το θαλάσσιο εμπόριο.
Σημαντική ήταν η βοήθειά της Ύδρας στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821.
Οι παραμονές του Ιερού Αγώνα, βρίσκουν το νησί πανέτοιμο, οικονομικά και πολεμικά.
Διαθέτει 130 ετοιμοπόλεμα πλοία χωρητικότητας 30.000 τόνων, 5.400 άνδρες και 2.400 κανόνια.
Δίκαια ο Ιμπραήμ αποκάλεσε την Ύδρα "Μικρή Αγγλία".
Ο Υδραϊκός στόλος μαζί με το στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον επταετή αγώνα, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας, θυσιάζοντας παράλληλα ανθρώπινες ζωές, πλοία και χρήματα.
Η προσφορά της Ύδρας στο Γένος συνεχίζεται, δίνοντας στην Ελλάδα έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πέντε Πρωθυπουργούς και αναρίθμητους Υπουργούς: Ο Γεώργιος Κουντουριώτης, διετέλεσε Πρόεδρος του Εκτελεστικού κατά την επανάσταση, μέλος του Συμβουλίου του Καποδίστρια και επί Όθωνα, Πρωθυπουργός και Υπουργός Ναυτικών.
Ο Αντώνιος Κριεζής, Πρωθυπουργός επί Όθωνα. Ο Δημήτριος Βούλγαρης, επτά φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Ο Αθανάσιος Μιαούλης, τρεις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Ο Πέτρος Βούλγαρης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Την επανάσταση κήρυξε στο νησί ο πλοίαρχος Αντ. Οικονόμου. Θαλασσομάχοι του '21 ήταν, ο Ναύαρχος του τρινήσιου στόλου Α. Μιαούλης, οι ναυμάχοι, Ιάκ. και Μαν. Τομπάζης, Αναστ. Τσαμαδός, Γ. Σαχτούρης, Γ. Σαχίνης, Αντ. Κριεζής και οι Βώκοι. Μεγάλο ρόλο έπαιξαν και οι πυρπολητές Ι. Ματρόζος, Ανδρ. Πιπίνος και ο Βατικιώτης.
Το 1912, ο Υδραίος ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, ως αρχηγός του ελληνικού στόλου, νίκησε τον τουρκικό στόλο στα στενά του Ελλησπόντου.
Το 1924, ο Παύλος Κουντουριώτης αναγορεύτηκε πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Την ίδια περίοδο, ο Νικόλαος Βότσης, τορπίλισε τουρκικό θωρηκτό μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Επί μισό αιώνα, τα Ναυτικά Υπουργεία τα διαχειρίζονταν Υδραίοι.
Στην Εκκλησία, η Ύδρα έδωσε τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Δωρόθεο Κοτταρά, και τους Μητροπολίτες, Πάτση, Παρίση, Επιφάνειο, Καλαφάτη και Προκόπιο Γεωργαντόπουλο.
Στις επιστήμες και στα γράμματα, έδωσε τους Ακαδημαϊκούς Α. Λιγνό, Ι. Χαραμή, Ν. Χατζηκυριακό-Γκίκα, Π. Τέτση και το ζωγράφο Ν. Νικολάου.
Η Ύδρα αναπτύχθηκε και έλαβε τη σημερινή της μορφή τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου και τις πρώτες του 19ου αιώνα.
Τότε, η παλιά πόλη της Κιάφας εγκαταλείπεται και οι κάτοικοι συγκεντρώνονται γύρω από τη Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο λιμάνι, το οποίο μαζί με ένα μέρος της παλιάς πόλης, δημιούργησε τη σημερινή πόλη.
Ο οικισμός έχει αμυντικό χαρακτήρα, όπως δείχνουν η συνεχής δόμηση, οι ψηλοί μαντρότοιχοι των σπιτιών και οι στενοί δρόμοι.
Πολλοί κάτοικοι εγκαταλείπουν το νησί και μετακομίζουν στην Αθήνα και κυρίως στον Πειραιά, γύρω από την Εκλλησία του Αγίου Νικολάου, δημιουργώντας τη δική τους παροικία.
περισσότερα >>
Νεολιθική περίοδος - Μυκηναϊκή εποχή - Αρχαϊκοί χρόνοι
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα (επιφανειακά ευρήματα, θραύσματα αγγείων, κατάλοιπα οικισμού στην θέση Επισκοπή, κτλ), η επίκοιση στο νησί ανάγεται στους πολύ προ της Ομηρικής περιόδου χρόνους, δηλαδή στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (3000 - 2600 π.Χ.).
Η Ύδρα φαίνεται ότι δεν κατάφερε στους αιώνες που ακολούθησαν, να εξελιχθεί σε τόπο κοινωνικά και ιστορικά συγκροτημένο.
Η Υδραία λοιπόν, όπως την ονομάζει ο Ηρόδοτος, περίπου τον 13ο π.Χ. αιώνα, γίνεται τόπος εγκατάστασης και διαμονής Δρυόπων αγροτών, βοσκών και ψαράδων, ανθρώπων σκληροτράχηλων χωρίς ιδιαίτερες φιλοδοξίες και αναζητήσεις πέρα των στενών ορίων του τόπου τους, οι οποίοι προηγουμένως ζούσαν στις ορεινές περιοχές του Παρνασσού και της Οίτης. Δύο αιώνες αργότερα, με την κάθοδο των Δωριέων, οι Δρύοπες εξαφανίζονται και χάνεται κάθε ίχνος ζωής στο νησί.
Κατά την πρώιμη αρχαιότητα ο ιστορικός της ρόλος εξακολουθεί να παραμένει ασήμαντος. Το πιθανότερο είναι να υπαγόταν στην δικαιοδοσία του πανίσχυρου τότε, Βασιλείου των Μυκηνών (Ομήρου Ηλιάδα, στ. 100 - 109) από το οποίο γύρω στα 560 π.Χ. περιήλθε αρχικά στους Ερμιονείς μέχρι το 525 π.Χ., οπότε σύμφωνα με ιστορική μαρτυρία του Ηροδότου, αγοράστηκε από Σάμιους πολιτικούς φυγάδες για να παραδοθεί αργότερα από αυτούς στους Τροιζηνίους που επιμόνως επιζητούσαν την κατοχή της κυρίως για λόγους καλλιέργειας και βοσκής των αιγοπροβάτων τους. Υπό την εξουσία των Τροιζήνιων, η Ύδρα παραμένει μέχρι τον 4ο π.Χ. αιώνα.
Ιστορικοί της αρχαιότητας σπανίως κάνουν μνεία του ονόματός της. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο Ηρόδοτος (Γ' 19), ο Γεωγράφος Πτολεμαίος (Δ' 334), ο περιηγητής Παυσανίας (Β' 439) και οι Λεξικογράφοι: Στέφανος ο Βυζάντιος (6ος αιώνας πχ) και Ησύχιος (5ος αιώνας π.Χ.).
Κλασικοί - Ρωμαϊκοί-Βυζαντινοί χρόνοι
Η μοναδική μαρτυρία που υπάρχει για την Ύδρα στους Κλασικούς χρόνους είναι η αναφορά του Στέφανου του Βυζάντιου σε έναν κωμωδιογράφο με το όνομα Ευάγης, ο οποίος κατοικούσε στο νησί.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στο νησί. Το γεγονός αυτό δημιούργησε αρχικά την εντύπωση ότι η Ύδρα παρέμενε ακατοίκητη στα Ρωμαϊκά και τα Βυζαντινά χρόνια. Όμως οι ανασκαφές στην Επισκοπή μαρτυρούν ότι η Ύδρα αυτή την εποχή κατοικείται. Φαίνεται ότι εξαιτίας των συχνών πειρατικών επιδρομών, ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων είχε εγκαταλείψει το νησί, ενώ οι υπόλοιποι είχαν αποσυρθεί στο εσωτερικό του
15ος Αιώνας
Οι απαρχές του 15ου αιώνα βρίσκουν την Ύδρα, αθόρυβη πάντα ιστορικά, κατοικημένη από λίγες γεωργικές και ποιμενικές οικογένειες.
Από το 1460 αρχίζει η πρώτη έντονη εποικιστική κίνηση και η εγκατάσταση στην Ύδρα Ορθοδόξων Αρβανιτών φυγάδων, οι οποίοι πολεμώντας στο πλευρό των Ενετών κατά τη διάρκεια του δεκαεξάχρονου Ενετοτουρκικού πολέμου (1463 - 1479), και κυνηγημένοι από τους Τούρκους, βρίσκουν μετά από εναγώνια αναζήτηση, εγκατάσταση και σωτηρία σε τόπους κοντινούς, ορεινούς και δυσπρόσιτους, όπως η Ύδρα. Εκεί συγχωνεύονται με τους ντόπιους και το βραχώδες και άγονο έδαφος της Ύδρας τους ανάγκασε να στραφούν προς την θάλασσα και να γίνουν άριστοι ναυτικοί.
Είναι ακριβώς η εποχή που αρχίζει η ανοικοδόμηση και η δημιουργία της σημερινής πόλης της Ύδρας με πρώτο οικιστικό πυρήνα τον λόφο της Κιάφας, προφανώς για λόγους ασφαλείας των κατοίκων, για να προφυλαχτούν από πιθανούς επιδρομείς και πειρατές.
16ος - 17ος Αιώνας
Ο πολεμικός αναβρασμός στις περισσότερες ελληνικές περιοχές σε συνδυασμό με την εμφάνιση της πειρατείας στη Μεσόγειο συμβάλλουν στην δημιουργία ακόμη εντονότερου εσωτερικού εποικισμού.
Ένα δεύτερο μεγάλο εποικιστικό κύμα έφτασε στην Ύδρα στα τέλη του 16ου αιώνα όταν μεγάλες οικογένειες έρχονται στο νησί.
Μεταξύ αυτών οι οικογένειες Λαζάρου και Ζέρβα μετέπειτα Κοκκίνη και Κουντουριώτη απο την Ήπειρο, η οικογένεια Μπαρού απο την Κύθνο όπως και οι Νέγκα, Γκιώνη και Γκούμα. Επίσης οι οικογένειες Γιακουμάκη μετέπειτα Τομπάζη, απο τα Βουρλά της Σμύρνης, Κιοσσέ μετέπειτα και Σαχίνη απο τη Γένοβα, Μπουντούρη απο την Εύβοια, Βώκου μετέπειτα και Μιαούλη απο τα Φύλλα Ευβοίας.
18ος Αιώνας
Ένα νέο εποικιστικό κύμα έρχεται να εισβάλει στο νησί κατά την διάρκεια του Ενετοτουρκικού (1700 - 1715) και του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768 - 1774), ενώ έως και την περίοδο που ξεσπά η επανάσταση και ιδιαίτερα κατά την διάρκειά της, η Ύδρα δέχεται διαρκώς εποίκους, εξαιτίας της συνεχούς κοινωνικής και πολιτιστικής της ανέλιξης.
Γίνεται συνεπώς πλήρως κατανοητό, γιατί η στιγμή της έναρξης του αγώνα στα 1821 βρήκε το μικρό και μέχρι πρότινος ασήμαντο αυτό νησί του Αργοσαρωνικού, να αριθμεί περί τους 27.000 κατοίκους.
Η δημογραφική αυτή Επανάσταση είχε ασφαλώς τις θετικές και τις αρνητικές της συνέπειες όσον αφορά την εξέλιξη της υδραϊκής κοινωνικής πορείας.
Από τις θετικότερες υπήρξαν η προώθηση της ανάπτυξης του εμπορίου και κυριότερα η ανάπτυξη και η αλματώδης εξέλιξη της ναυτιλίας στην Ύδρα.
Έτσι στα τέλη του 18ου αιώνα η Yδρα εξελίσσεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη με εμπορικό στόλο 150 πλοίων. Την εποχή αυτή το νησί γνωρίζει την μεγαλύτερη ακμή του.
19ος Αιώνας
Στα 1802 το Διοικητικό σύστημα του νησιού αλλάζει, με την αποστολή στην Ύδρα του υδραίου Γεωργίου Δήμα Βούλγαρη, ευνοούμενου του τότε Καπετάν Πασά και Αρχικυβερνήτη της Τουρκικής Ναυαρχίδας.
Ο Βούλγαρης τοποθετήθηκε από το Σουλτάνο ως Μιτάς Κοτζαμπάσης (Διοικητής) και Ναζίρης (επόπτης) της Ύδρας και για κάποιο χρονικό διάστημα του Πόρου και των Σπετσών, με σκοπό να επιβάλει την διασαλευμένη τάξη. Η συνετή του διοίκηση και η οθωμανική εύνοια στο πρόσωπό του συνετέλεσαν στο να καταφέρει ο Γ. Βούλγαρης, ο 'Μπέης' όπως τον αποκαλούσαν οι Υδραίοι, να αναγάγει το νησί σε πρότυπο εννοούμενου τόπου.
Η περίοδος της οικονομικής ευρωστίας, η σχετικά καταστολή της πειρατείας και η εσωτερική ησυχία που ακολούθησε τους χρόνους διακυβέρνησης του Γεωργίου Βούλγαρη, έδωσαν την ευκαιρία στους Υδραίους να οργανώσουν την κοινωνία τους όπως αυτοί ήθελαν, ενώ οι συνεχείς μάχες που αναγκάζονταν να δίνουν τα υδραϊκά πληρώματα με τους πειρατές, που τότε λυμαίνονταν απ'άκρο σε άκρο την Μεσόγειο, τους μετέτρεψαν με τον καιρό από ασήμαντους γεωργούς και ποιμένες, σε τολμηρούς εμπειροπόλεμους ναυτίλους.
Η Επανάσταση βρίσκει την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου απο χρυσά νομίσματα της εποχής, αποτέλεσμα κυρίως της επιτυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Το εμπόριο μετά το 1810 είχε κάμψη αλλα ο στόλος της αριθμούσε 186 μικρά και μεγάλα πλοία συνολικής χωρητικότητας 27.736 τόνων δηλαδή ήταν διπλάσιος απο αυτόν των Σπετσών που διέθεταν ως δύναμη 64 πλοία συνολικά 15.907 τόνων, ενώ τα Ψαρά διέθεταν 35 - 40 πλοία και η Κάσος 15. Τα πληρώματα είχαν αποκτήσει και πολεμική εμπειρία λόγω των συγκρούσεων με πειρατές της Αλγερίας.
Τουλάχιστον από το 1820 οι προεστοί είχαν μυηθεί από τη Φιλική Εταιρεία στο μυστικό της Επανάστασης. Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση στην Πελοπόννησο, οι Υδραίοι ενημερώθηκαν με αλληλογραφία από τους πελοποννήσιους οπλαρχηγούς και την 24 Μαρτίου 1821 με επιστολή οι προύχοντες της Πελοποννήσου ενημερώνουν τους Υδραίους και Σπετσιώτες ότι η Επανάσταση άρχισε ενωρίτερα γιατί το μυστικό είχε προδοθεί από "τουρκολάτρες", και ζητούν τη βοηθειά τους για ναυτικό αποκλεισμό του εχθρού.
Οι Σπετσιώτες ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης την 26 Μαρτίου, αλλά οι Υδραίοι φάνηκαν διστακτικοί στο να εξεγερθούν αμέσως, θυμούμενοι τις καταστροφές που είχαν πάθει κατά την προηγούμενη αποτυχημένη εξέγερση του 1770 και λαμβάνοντας υπόψη την στρατιωτική υπεροχή του εχθρού. Τελικώς κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου 1821.
Η Ύδρα, μαζί με τις Σπέτσες και τα Ψαρά, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821 διαθέτοντας τον εμπορικό τους στόλο στην υπηρεσία του Αγώνα. Υδραίοι όπως ο Ναύαρχος Μιαούλης, ο Αντώνιος Οικονόμου, ο Πιπίνος, ο Τομπάζης, ο Σαχτούρης, ο Βούλγαρης, ο Κριεζής, ο Τσαμαδός και ο Σαχίνης, αναδείχτηκαν σε κορυφαίες φυσιογνωμίες της Επανάστασης.
Έπειτα από την Απελευθέρωση αρχίζει μια μακρά περίοδος παρακμής και οικονομικής ύφεσης στο νησί.
20ος Αιώνας - Νεότεροι χρόνοι
Ο 20ος αιώνας βρίσκει την Ύδρα παρά την προσωρινή οικονομική της ανάκαμψη - αποτέλεσμα της συστηματικής ενασχόλησης των κατοίκων με την αλιεία και το εμπόριο σπόγγων - σε πλήρη πληθυσμιακή αποδυνάμωση, οδηγούμενη αργά αλλά σταθερά στα πρόθυρα του οικονομικού μαρασμού.
Η προσωρινή της 'κινητήρια' δύναμη, η σπογγαλιεία, βρέθηκε με τον καιρό σε πλήρη παρακμή, εξαιτίας κυρίως του περιορισμού της οικονομικής ενίσχυσης των σπογγαλιευτικών επιχειρήσεων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος.
Μία τελευταία ευκαιρία ανάπτυξης και αναζωογόνησης της υδραϊκής κοινωνίας δόθηκε στην δεκαετία του '50 όταν οι διάφοροι καλλιτέχνες και οι παραγωγοί ταινιών 'ανακαλύπτουν' την Ύδρα και την χρησιμοποιούν αφειδώς στις ταινίες τους. Άμεση συνέπεια η αλματώδης τουριστική και οικονομική κίνηση στο νησί με όλα τα παρεπόμενά της.
Σήμερα, 40 χρόνια μετά, η Ύδρα του Miller, του Σεφέρη, του Γκίκα, του Εγγονόπουλου, του Βυζάντιου, του Τέτση, η Ύδρα με την συνεχή προσφορά στον τουρισμό και την πολιτιστική ζωή της χώρας μας εξακολουθεί να παραμένει το στολίδι του Αργοσαρωνικού, ένα μοναδικό φαινόμενο ιστορικού και αρχιτεκτονικού θαύματος ανά το πανελλήνιο και σίγουρα έναν από τα σπουδαιότερα θέρετρα της Ελλάδας.
