Η Ιερά Μονή του Πανορμίτη στη Σύμη

Η Ιερά Μονή του Πανορμίτου Ο χώρος της Μονής του Πανορμίτη χαρακτηρίζεται από ανυπέρβλητο φυσικό κάλλος. Η Μονή βρίσκεται χτισμένη στο μυχό ενός όρμου, του Πανόρμου, από τον οποίο και πήρε την ονομασία της. Πίσω από τη Μονή υπάρχει πλαγιά κατάφυτη με χιλιάδες κωνοφόρα δέντρα, πεύκα και κυπαρίσσια, τα οποία χαμηλότερα διαδέχονται τα ελαιοπερίβολα της Μονής. Στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος της Μονής δεσπόζει το μοναδικής τέχνης πανύψηλο Καμπαναριό. Οι πολυάριθμοι επισκέπτες της Μονής βιώνουν μοναδικά συναισθήματα αντικρίζοντας την κεντρική Πύλη του Μοναστηριού και το Καθολικό του Ταξιάρχου, ενώ εισερχόμενοι στο Ναό συγκινούνται από τις παλιές τοιχογραφίες με τα ασκητικά πρόσωπα και το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Όμως όταν βρίσκονται ενώπιον της μεγαλειώδους θαυματουργής Εικόνας του Αρχαγγέλου το δέος και η κατάνυξη είναι έκδηλα από όλους. Ο ακριβής χρόνος ιδρύσεως της Μονής του Πανόρμου δεν έχει προσδιοριστεί. Τα μοναδικά αρχαιολογικά στοιχεία που σώζονται στη Μονή είναι αρκετοί μαρμάρινοι και λίθινοι κίονες, που χρησιμοποιήθηκαν κατά την οικοδόμησή της. Δύο μάλιστα εξ αυτών είναι ενεπίγραφοι και βρίσκονται εντοιχισμένοι εσωτερικά στο Καθολικό. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ύπαρξη των κιόνων αυτών, όπως και των μαρμάρων πλακοστρώσεως του Ναού, είναι η μεταφορά τους με άγνωστο τρόπο από τα γειτονικά παράλια της Μικράς Ασίας, αφού στη Σύμη δεν υπήρξαν ποτέ πετρώματα ή λατομεία μαρμάρου. Ωστόσο η παράδοση και η ευσέβεια του κόσμου αποδίδουν τη μεταφορά των κιόνων σε θαυματουργική ενέργεια του ιδίου του Αρχαγγέλου. Μάλιστα μια από τις τοιχογραφίες του Ναού εικονίζει τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να μεταφέρει κίονες στον Πάνορμο, παραδίδοντας αυτούς στον Ηγούμενο της Μονής. Η επιγραφή της παραστάσεως είναι σαφέστατη: «Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΟΤΑΝ ΕΦΕΡΕ ΤΑ ΚΙΟΝΙΑ ΕΝΘΑΔΕ». Ο χρόνος ανεγέρσεως του αρχικού Ναού του Ταξιάρχου ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, κατά τους οποίους πιστεύεται ότι ανεγέρθησαν οι υπόλοιπες οκτώ Αγγελικές Μονές του νησιού, ο οποίος όμως καταστράφηκε από τις συχνές επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών, που μάστιζαν τότε ολόκληρο το Αιγαίο. Η μετέπειτα ανασύσταση της Μονής ανάγεται, σύμφωνα με μαρτυρίες, ανάγεται πριν τον 15ο αιώνα. Αδιάψευστο στοιχείο για την ύπαρξη παλαιότερης της σημερινής φάσεως της Μονής αποτελεί η επιγραφή του ξίφους της εφέστιας ιερής Εικόνας του Ταξιάρχου Μιχαήλ, η οποία αναφέρει ότι η επαργύρωσή της έγινε το 1724. Την εποχή όμως αυτή το Μοναστήρι δεν είχε ανακαινισθεί ακόμα και δεν είχε λάβει τη σημερινή του μορφή, κάτι που πραγματοποιήθηκε το 1783. Επομένως εικάζεται ότι η θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχου βρισκόταν εντός άλλου παλαιότερου Ναού, που θα υπήρχε στη θέση του σημερινού. Η ανοικοδόμηση της ονομαστής Μονής του Ταξιάρχου ξεκίνησε, όταν με απόφαση της Κοινότητας της Σύμης την 22α Οκτωβρίου1775, εξελέγη και διορίστηκε Ηγούμενος ο Συμαίος Ιερομόναχος Νεόφυτος Κακκακιός, ο οποίος, όταν επισκέφθηκε την περιοχή του Πάνορμου, αντίκρισε ερείπια και ανέλαβε το δύσκολο έργο της ανασυγκροτήσεως της Μονής του Πανορμίτη. Μάλιστα η Κοινότητα το 1777 για να συνδράμει στο έργο του Νεοφύτου, με συναίνεσή του, διόρισε επίσης Ηγούμενο του Πανορμίτη τον μεγαλύτερο σε ηλικία αδερφό του Ιερομόναχο Κάλλιστο, ο οποίος μέχρι τότε ήταν Ηγούμενος στη Μονή του Μεγάλου Σωτήρος (Νεράς) της Σύμης. Οι δύο αδερφοί κατέβαλλαν υπεράνθρωπους αγώνες και προσπάθειες, ύψωσαν τα τείχη του φρουριακού συγκροτήματος και ανακαίνισαν εκ βάθρων το Καθολικό, που ολοκληρώθηκε την 23η Μαΐου του 1783 και έκτοτε με τη βοήθεια του προστάτη της Ταξιάρχου, διασώζεται αλώβητο. Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Το Καθολικό της Μονής, ο κεντρικός δηλαδή Ναός, είναι κτισμένος στο κέντρο του περιβόλου του μοναστηριακού συγκροτήματος, ενώ γύρω σε τετράγωνο, ορθογώνιο ή τραπεζοειδές σχήμα είναι τα Κελιά, η Τράπεζα, τα εργαστήρια και όλοι οι βοηθητικοί χώροι. Ο Ρόδιος αρχιτέκτονας «Μαστρ'Αναστάσης Καρναβάς» ανέλαβε τη μελέτη και την επίβλεψη των εργασιών κατασκευής του νέου Καθολικού. Στην ίδια θέση του παλαιού θεμελιώθηκε ο νέος Ναός, η αρχιτεκτονική του οποίου εμφανίζει δυτικές επιρροές, σύνηθες φαινόμενο στα Δωδεκάνησα εκείνης της εποχής, κατάλοιπο από το πέρασμα των Σταυροφόρων. Το Καθολικό ανήκει στον τύπο της Σταυροφορικής Βασιλικής. Στο εσωτερικό αξιοσημείωτη είναι η παρουσία έξι παλαιοχριστιανικών μονόλιθων κιόνων, οι οποίοι είναι εντοιχισμένοι κατά το ήμισυ ανά τρεις σε κάθε μακρά πλευρά του Καθολικού, δύο εκ των οποίων φέρουν επιγραφές. Τα παράθυρα του Ναού πλαισιώνονται από λευκά μάρμαρα με αέτωμα. Το άνοιγμα των παραθύρων επιτρέπει την διείσδυση του φυσικού φωτός στο εσωτερικό του Καθολικού, αναδεικνύοντας το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο και τον λοιπό εσωτερικό διάκοσμο. Εσωτερικά ο Ναός είναι κατάγραφος. Υπάρχουν πλήθος απεικονίσεων, μεταξύ άλλων των θαυμάτων του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, παραστάσεις του Δωδεκαόρτου και των εμφανίσεων του Χριστού μετά την Ανάσταση, ενώ οι νευρώσεις αυτών κοσμούνται με προτομές αγίων σε μετάλλια. Στο χώρο του Ιερού Βήματος μεταξύ των συνήθων παραστάσεων (π.χ. συλλειτουργούντες ιεράρχες στην αψίδα) σημειώνεται η παρουσία θεμάτων που προέρχονται από την διήγηση της Γενέσεως για τη δημιουργία του ανθρώπου και του κόσμου. Η τοιχογράφηση του Καθολικού, σύμφωνα με μαρτυρία επιγραφής, πραγματοποιήθηκε το 1792 από τους αυτόχθονες αγιογράφους Ιερομόναχους Νεόφυτο και Κυριακό. Οι τοιχογραφίες του Πανορμίτη ακολουθούν την παράδοση, κατά την οποία οι μορφές στόχο έχουν την απόδοση του βαθύτερου νοήματος και της πνευματικής υπόστασης της εικόνας και όχι στη ρεαλιστική απεικόνιση, έχουν δε έντονο τον τοπικό λαϊκό χαρακτήρα τους. Αυτά τα καλλιτεχνική δημιουργήματα αφέθηκαν στη φθορά του χρόνου. Μέχρι το 2001 η εικόνα ήταν απογοητευτική. Οι αιώνες που πέρασαν άφησαν στις τοιχογραφίες σημάδια φθοράς, αιθάλης και λήθης. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού τότε προέβησαν στην αποστολή έμπειρων συντηρητών, των οποίων η προσπάθεια είναι αξιέπαινη, καθώς κατόρθωσαν να επαναφέρουν αισθητικά τις τοιχογραφίες. Η θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχου Σήμερα κάθε ευσεβής Χριστιανός, που επισκέπτεται την Ιερά Μονή του Πανορμίτη, δύναται να θαυμάσει τις περίτεχνες τοιχογραφίες, αλλά και να νιώσει δέος και συγκίνηση μπροστά στην εφέστια θαυματουργή υπερμεγέθης Εικόνα του Ταξιάρχου Μιχαήλ του Πανορμίτη, η οποία επισκοπεί και λαμπρύνει το χώρο του Καθολικού. Εντός του κατανυκτικού χώρου του Καθολικού η ζωντανή παρουσία του Αρχαγγέλου συμβάλλει στην αναγωγή του προσκυνητή σε μια διαφορετική πραγματικότητα, στην πορεία του προς την ουράνια Βασιλεία του Θεού. Η Εικόνα χρονολογείται στο α΄ μισό του 18ου αιώνος. Η αρχική μορφή, από άγνωστη αιτία, υπέστη καταστρεπτική και ανεπανόρθωτη φθορά, η οποία υφίσταται σε τμήμα του ακάλυπτου λαιμού του Ταξιάρχου. Η γενεσιουργός αιτία αυτής της φθοράς είναι πιθανόν η επικόλληση εκ μέρους των προσκυνητών αργυρών και χρυσών νομισμάτων στο πρόσωπο του Αρχαγγέλου. Η καταστροφή αυτή επέβαλλε την αντικατάσταση της Εικόνας, με την επιζωγράφιση, πρακτική αρκετά διαδεδομένη εκείνη την εποχή. Η τεχνοτροπία ακολούθησε τα δυτικά πρότυπα και φιλοτεχνήθηκε με λάδι σε μουσαμά, ενώ η τοποθέτησή της έγινε μετά την επαργύρωση του φωτοστέφανου της Εικόνας από τον Ιωάννη Πελοποννήσιο. Στο Καθολικό της Μονής του Πανορμίτη ο προσκυνητής δύναται να θαυμάσει εκτός της Εικόνας του Αρχαγγέλου το εκπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του, το οποίο χρονολογείται από το 1788. Το τέμπλο είναι επηρεασμένο από το ύφος του μπαρόκ και φέρει βαθύ σκάλισμα των διακοσμητικών του. Είναι τριμερές και έχει τρεις θύρες: της Ωραίας Πύλης, της Προθέσεως και του Διακονικού. Το άνω τμήμα του κοσμείται με Εικόνες του Δωδεκαόρτου και με την επίστεψη των «λυπηρών». Ο συνολικός διάκοσμος του έργου περιλαμβάνει θέματα που προέρχονται από το φυτικό και ζωικό βασίλειο, με πλούσιο συμβολικό - θεολογικό περιεχόμενο. Στις εξαιρετικές Δεσποτικές Εικόνες του τέμπλου συγκαταλέγονται η Εικόνα του Χριστού ως Μεγάλου Αρχιερέως και αυτή της Θεοτόκου Ενθρόνου. Οι Εικόνες του Τιμίου Προδρόμου, καθώς και των Ιεραρχών Νικολάου και Χρυσοστόμου φυλάσσονται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μονής. Το 1967 η Μοναχή Ολυμπιάδα, μαθήτρια του Φώτη Κόντογλου φιλοτέχνησε τον Τίμιο Πρόδρομο, δίπλα στο Μέγα Αρχιερέα, και την Πεντηκοστή, που τοποθετήθηκε δίπλα στην Ένθρονο Θεοτόκο. Τα παρεκκλήσια της Ιεράς Μονής Στη Μονή υπάρχουν και τρία Παρεκκλήσια. Το πρώτο είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Υπεραγίας Θεοτόκου και είναι το παλαιότερο χρονικά από τα υπόλοιπα δύο. Το τέμπλο του φέρει την εικόνα του «Ζωοδότου» Χριστού και της Παναγίας «Γλυκοφιλούσης». Το δεύτερο Παρεκκλήσιο είναι αφιερωμένο στην Αποτομή του Τιμίου Προδρόμου. Το τρίτο Παρεκκλήσιο τιμά τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και τους Ευαγγελιστές Μάρκο και Ματθαίο. Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μονής Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μονής ιδρύθηκε το 1987 από τον Ηγούμενο Αρχιμανδρίτη Γαβριήλ Μαργαρίτη, ο οποίος πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Μουσείου, θέτοντας προτεραιότητα τη διαφύλαξη των κειμηλίων. Τα ισόγεια κελιά της ανατολικής πτέρυγας ενοποιήθηκαν και πλέον αποτελούν το ενιαίο συγκρότημα του Εκκλησιαστικού Μουσείου του Πανορμίτη με έξι συνολικά αίθουσες. Στην πρώτη αίθουσα φιλοξενούνται τα καραβάκια, τα κιβώτια και τα μπουκάλια, μέσω των οποίων οι πιστοί από όλα τα μέρη της Γης αποστέλλουν δια θαλάσσης στον προστάτη τους, τον Αρχάγγελο, το μήνυμα και το τάμα τους. Στη δεύτερη αίθουσα εκτίθενται δεκάδες τεμάχια σερβίτσιων κατασκευασμένων στη Μασσαλία, προορισμένων για τη φιλοξενία στη Μονή υψηλών προσώπων, καθώς και πλήθος ζωγραφικών πινάκων αναγεννησιακής τεχνοτροπίας, με θέματα από το βίο και το πάθος του Χριστού. Στην τρίτη αίθουσα δεσπόζει σε κεντρικό σημείο ένα μικρό ξυλόγλυπτο κουβούκλιο Επιταφίου του 18ου αιώνος, που φέρει περιμετρικά ζωγραφικές παραστάσεις των Παθών του Κυρίου. Επίσης στην αίθουσα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πλήθος αφιερωμάτων πιστών, ομογενών της Αφρικής, καθώς και ξίφη από τον αγώνα του 1821. Στην τέταρτη αίθουσα εκτίθενται εκκλησιαστικά αντικείμενα, όπως άμφια, παλαιά χειρόγραφα και άλλα παλαιά αντικείμενα. Στην πέμπτη αίθουσα φιλοξενούνται τα παλαιότερα κειμήλια της Μονής, όπως παλαιές φορητές Εικόνες, εκκλησιαστικά χειρόγραφα, αργυροποίκιλτα Ευαγγέλια, Σταυροί αγιασμού, άγια Ποτήρια, Αρχιερατικές Μίτρες και άλλα σκεύη του 17ου αιώνος και εξής. Στην έκτη αίθουσα στεγάζεται το εντυπωσιακό έκθεμα του μεγάλου χρυσοκέντητου Επιταφίου της Μονής, που προέρχεται από τη Ρωσία και κατασκευάστηκε το 1852. Επίσης σε προθήκη στην ίδια αίθουσα φυλάσσεται πολύτιμος Σταυρός και παλαιά Εικόνα. Το Λαογραφικό Μουσείο της Ιεράς Μονής Η Μονή του Πανορμίτη διαθέτει και Λαογραφικό Μουσείο με πληθώρα εκθεμάτων, του οποίου τα εγκαίνια έγιναν το 1992. Το Μουσείο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το χώρο του παμπάλαιου Κελαριού, το οποίο οι πρώτοι Μοναχοί αξιοποίησαν για τη συντήρηση των τροφίμων σε μεγάλα πιθάρια, όπου η θερμοκρασία είναι σταθερή όλο το χρόνο. Επίσης στο Μουσείο εκτίθενται αμφορείς, πήλινα σκεύη, χειροποίητες νταμιζάνες και άλλα αντικείμενα. Σε ένα μικρό χώρο - κατακόμβη φυλάσσεται ασύρματος και άλλα αντικείμενα από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Αλλού σώζεται το πρώτο Μαγειρείο, με τη χαρακτηριστική «τσιμιά», δηλαδή το χώρο της εστίας που έκαιγε ξύλα. Επίσης φυλάσσονται δεκάδες αγροτικά, ξυλουργικά και άλλα εργαλεία, χειροποίητος αργαλειός και παραδοσιακές ενδυμασίες του νησιού. Στο σαλόνι εκτίθενται παλαιά έπιπλα και αντικείμενα. Η Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Η Μονή διαθέτει αξιόλογη Βιβλιοθήκη, απόδειξη της σπουδαίας πνευματικής της προσφοράς στο νησί. Πλήθος βιβλίων και σπανίων εκδόσεων ποικίλου περιεχομένου έχουν συγκεντρωθεί από τους εκάστοτε Ηγούμενους. Σήμερα μια μεγάλη συλλογή παλαιών και νέων βιβλίων, που υπερβαίνουν τους οκτώ χιλιάδες τόμους διασώζεται στη Βιβλιοθήκη. Τα περισσότερα από αυτά είναι παλαίτυπα και χρονολογούνται από τα μέσα του 17ου αιώνος και εξής. Ο κύριος όγκος αυτών σχετίζεται με θεολογικές μελέτες Εκκλησιαστικών πατέρων και συγγραφέων, ενώ μεγάλη είναι η συλλογή από βιβλία αρχαίας και νέας Ελληνικής Γραμματείας, ιστορικά έργα και άλλα. Ο σημερινός χώρος της Βιβλιοθήκης διαμορφώθηκε το 1987 όταν ο Ηγούμενος Γαβριήλ συγχώνευσε τέσσερα κελιά επάνω από το Παρεκκλήσιο του Ευαγγελισμού, προκειμένου να διαφυλάξει τους πνευματικούς θησαυρούς της Μονής. Δείγμα των θαυμάτων του Ταξιάρχη Τα θαύματα για τους πιστούς που βρίσκονται σε ουσιαστική σχέση με τον Κύριο Ιησού Χριστό και βιώνουν την Εκκλησία ως χώρο ενέργειας της Χάρης του Θεού αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα. Έχουν σταχυολογηθεί πλήθος θαυμάτων του Αρχαγγέλου, ενώ μικρό μόνο δείγμα αυτών παρατίθεται στο παρόν. Η κυρία Ειρήνη Τσιάφη περιγράφει: «Είμαι τέσσερα χρόνια παντρεμένη και προσπαθούσαμε με τον άντρα μου Κώστα να κάνουμε ένα παιδάκι. Ο καιρός περνούσε και αφού δεν τα καταφέρναμε, ξεκινήσαμε μια σειρά εξετάσεων, αλλά και επώδυνων χειρουργικών επεμβάσεων για εμένα. Τελικά οι γιατροί κατέληξαν ότι έπρεπε να κάνουμε εξωσωματική γονιμοποίηση. Αρχίσαμε τις προσπάθειες και την τέταρτη φορά επιτέλους έμεινα έγκυος. Δυστυχώς όμως, το έμβρυο ήταν εξωμήτριο! Πέρασα φρικτούς πόνους και κινδύνευσα να πεθάνω. Τότε επικαλέστηκα τη βοήθεια του θαυματουργού Πανορμίτη μας και υποσχέθηκα να επισκεφθώ τη Μονή για να Τον προσκυνήσω, αν όλα πήγαιναν καλά. με τη Χάρη και τη βοήθειά Του ξεπέρασα τα προβλήματα και κατάφερα τον Αύγουστο του 2008 και ήρθα στη Μονή. Τότε με δεχτήκατε στη ιερά Εξομολόγηση, με συμβουλεύσατε, νου δώσατε λαδάκι από την ακοίμητη καντήλα του Αρχαγγέλου, με το οποίο άλειφα την κοιλιά μου και ως εκ θαύματος, λίγες μέρες αργότερα, χωρίς άλλη εξωσωματική, έμεινα έγκυος! Ο γιατρός μου μίλησε για θαύμα, αφού δεν υπάρχει επιστημονική εξήγηση για την εγκυμοσύνη μου. Περιττό να σας πω ότι από την ώρα της εξομολογήσεως η χαρά μου είναι απερίγραπτη και σας ευχαριστώ πολύ για τούτο το ουράνιο δώρο της αφέσεως που μου δώσατε με την συγχωρητική ευχή. Επίσης θέλω να σας αναφέρω ότι όταν με το καλό γεννηθεί το παιδί, θα πάρει το όνομα του Ταξιάρχη και θα βαπτιστεί στο Μοναστήρι Του. Ζητώ τις προσευχές σας για αίσιο πέρας της εγκυμοσύνης και δηλώνω απερίφραστα ότι πρόκειται για ολοφάνερο θαύμα του Πανορμίτη». Ο κύριος Κωνσταντίνος Φίλιας περιγράφει: «Κατάγομαι από τη Μεσσηνία, αλλά από το 1978 ζω στη Ρόδο. Εδώ παντρεύτηκα και τα δύο μας παιδιά τα βαπτίσαμε στον Πανορμίτη, που τον ευλαβούμαι ιδιαίτερα. Το 1983, άγνωστο πώς, τα χέρια μου καθώς και το πρόσωπό μου σε δεκατρία τουλάχιστον σημεία γέμισαν «μυρμηγκιές». Χρησιμοποίησα διάφορες ιατρικές μεθόδους και άπειρα φάρμακα για να εξαλειφθούν, μα δυστυχώς δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Κάποιοι γνωστοί μας μίλησαν για τη Χάρη του Πανορμίτη. Μας είπαν να πάμε στη Μονή μια σκούπα, με την οποία να σκουπίσουμε τον Ναό και Εκείνος με τη σειρά Του, θα σκούπιζε την αντιαισθητική δερματοπάθεια. Μη έχοντας άλλη ελπίδα, η σύζυγος μου Σμαραγδή με την κόρη μου Σταματία, ξεκίνησαν την επόμενη της Εορτής Του, δηλαδή στις 9 Νοεμβρίου του 1995 για το Μοναστήρι. Έφεραν μια σκούπα και τον παρακάλεσαν θερμά να μου «σκουπίσει» το πρόβλημα. Την επομένη το πρωί, κατάπληκτος μπροστά στο νιπτήρα του μπάνιου στο σπίτι μας, διαπίστωσα τη θεραπεία μου. Ο Πανορμίτης είχε κάνει το θαύμα Του. Από τότε κάθε χρόνο επισκεπτόμαστε ανελλιπώς τη Μονή, για να ευχαριστήσουμε τον Θαυματουργό Αρχάγγελο». Η κυρία Αικατερίνη Μήτρου περιγράφει: «Γνώρισα τον Πανορμίτη δύο μήνες μετά το θάνατο της μητέρας μου. Η θλίψη που μου προξένησε το γεγονός του θανάτου της ήταν απέραντη και με είχε καταβάλει. Όσο και αν προσπαθούσα δεν εύρισκα πουθενά παρηγοριά και δεν μπορούσα να συνέλθω με τίποτα. Εκείνο το μεσημέρι με θερμά δάκρυα Τον παρακάλεσα να έχει την ψυχή της αγαπημένης μου μητέρας κάτω από τις φτερούγες Του για να την προστατέψει κι εμένα να μου πάρει από την ψυχή μου τη θλίψη. Το επόμενο πρωί ξύπνησα ήρεμη και ανακουφισμένη από το βαρύ μου πόνο. Στην ψυχή μου επικρατούσε η βεβαιότητα πως ο Αρχάγγελος είχε αναλάβει τη μητέρα μου και την προστάτευε με την απροσμάχητη προστασία Του. Την ίδια ημέρα επικοινώνησα με τη Μονή Του στη Σύμη και μου έστειλαν το βιβλίο των θαυμάτων και την Παράκλησή Του. Έκτοτε Τον επικαλούμαι συνέχεια και Τον έχω οδηγό, φρουρό και προστάτη στη ζωή μου». Επιλογή υλικού:  Αικατερίνη Διαμαντοπούλου Υπεύθυνη Υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων