Η Σάμος είναι ελληνικό νησί του ανατολικού Αιγαίου περί το μέσον αυτού και ανατολικά του Ικαρίου πελάγους, και ανήκει στον ομώνυμο νομό Σάμου. Το νησί είναι σήμερα γνωστό για το γλυκό μοσχάτο κρασί του "Νέκταρ", την οργιώδη βλάστηση και τα τουριστικά αξιοθέατά του, αλλά και για τις προσωπικότητες που παρείχε στην ελληνική ιστορία, όπως τον Πυθαγόρα, τον φιλόσοφοΕπίκουρο, τον αστρονόμο Αρίσταρχο που φέρεται να σχεδίασε τον πρώτο ηλιοκεντρικό χάρτη και άλλους. Επίσης εκεί παρήχθησαν τα πρώτα χάλκινα αγάλματα και τα αγγεία της Σάμου ήταν ξακουστά το 550 π.Χ.
Η ιστορία του νησιού στην αρχαιότητα
Οι πρώτοι άποικοι του νησιού ήταν Ίωνες από την Επίδαυρο και την Αργολίδα. Η Σάμος έγινε ένα από τα 12 μέλη της Ιονικής Συμμαχίας ή του Κοινού των Ιώνων. Γύρω στο 650 π.Χ. ήταν ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα στο Αιγαίο -τη βοηθούσε και η θέση της. Το νησί ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τα κρασιά του αλλά και τα κεραμεικά του, που τα εξήγαγε, ενώ εισήγαγε υφάσματα από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και γενικά ανέπτυσσε έντονο διαμετακομιστικό εμπόριο. Οι Σάμιοι άνοιξαν εμπορικές οδούς με την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Κόρινθο αλλά και με τη Μαύρη Θάλασσα. Το εμπόριο έφερε και τη ρήξη με την εμπορική αντίπαλο Μίλητο.
Χάρη στη συμμαχία τους με την Αίγυπτο αλλά και το δικό τους σημαντικό στόλο, οι Σάμιοι αντιστάθηκαν επί πολύ στον περσικό επεκτατισμό. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ήταν οι πρώτοι Έλληνες που έφτασαν στα στενά του Γιβραλτάρ.Το 535 η ολιγαρχία καταλύθηκε από τον Πολυκράτη που επέβαλε τυραννίδα μαζί με τα αδέλφια του, ένα από τα οποία στη συνέχεια σκότωσε και το άλλο το εξόρισε. Εντούτοις επί Πολυκράτη η Σάμος έφτασε στην ακμή της, παρότι ο στόλος της συνέχιζε να λειτουργεί και με πειρατικά κριτήρια, τα οποία την εποχή εκείνη θεωρούνταν περισσότερο πολεμικές επιχειρήσεις παρά κοινές ληστρικές.
Πέρσικη κατοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν ο Πολυκράτης εκτελέστηκε από έναν σατράπη των Περσών που τον παρέσυρε σε παγίδα, το νησί κατακτήθηκε από την Περσία και ο πολιτισμός του σχεδόν αφανίστηκε και γι' αυτό συμμετείχε στην Ιωνική επανάσταση το 499 π.Χ. Εντούτοις ο ανταγωνισμός των Σαμίων προς τους Μιλησίους τους οδήγησε σε σχεδόν προδοτική συμπεριφορά στην αποφασιστική ναυμαχία του 494 π.Χ. στη Λάδη. Το 379 π. Χ. πάντως οι Σάμιοι ηγήθηκαν της επανάστασης εναντίον της Περσίας.
Πελοποννησιακός Πόλεμος
Σε αυτή τη διαμάχη ανάμεσα στην Πελοποννησιακή Συμμαχία και την Αθηναϊκή, οι Σάμιοι τάχθηκαν με την Αθήνα. Όταν όμως οι Αθηναίοι υποστήριξαν σε μια διαμάχη τη Μίλητο, οι Σάμιοι αποχώρησαν από την αθηναϊκή συμμαχία. Τελικά αναγκάστηκαν να επανέλθουν με τη βία, χωρίς όμως να τιμωρηθούν τόσο σκληρά όσο άλλες πόλεις και νησιά που αποστάτησαν τότε. Γενικά η Σάμος είχε θέση ισοτιμίας με την Αθήνα σε σύγκριση με άλλες πόλεις και όταν οι Πεισιστρατίδες καταδίωκαν τους δημοκρατικούς της Αθήνας, εκείνοι μετέφεραν την έδρα του δημοκρατικού κόμματος στη Σάμο. Το νησί σταδιακά έγινε δημοκρατικό κι αυτό, αλλά όταν η Αθήνα ηττήθηκε με το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο ναύαρχος και ηγέτης των Σπαρτιατών, επέβαλε στη Σάμο την ολιγαρχία.
Με την Ανταλκίδειο ειρήνη το νησί ξαναπέρασε στην περσική κυριαρχία και οι Αθηναίοι μπόρεσαν να το αποσπάσουν από αυτήν το 366 π.Χ.
Το νόμισμα της αρχαίας Σάμου
Τα κέρματα της αρχαίας Σάμου είχαν ως χαρακτηριστικό την κεφαλή του λιονταριού.
- Ένα αργυρό τετράδραχμο της εποχής του 5ου - 4ου αι. π.Χ. απεικονίζει το κεφάλι λιονταριού, ενώ στην πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΣΑ και απεικονίζει μέρος ενός ταύρου που κολυμπάει στο νερό, και έχει κάτω από τον ταύρο κλαδί ελιάς με δύο καρπούς. Έχει διάμετρο 24 χιλ. και ζυγίζει 13,05 γραμ..[3]
- Ένα αργυρό τριημίδραχμο της εποχής του 2ου αι. π.Χ. που φυλάγεται στο Βρετανικό Μουσείο απεικονίζει το κεφάλι λιονταριού, ενώ στην πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΣΑΜΙΩΝ και απεικονίζει έναν ταύρο που κολυμπάει στο νερό, και έχει κάτω από τον ταύρο ένα αγγείο που ίσως να είναι μια υδρία. Έχει διάμετρο 20,5 χιλ. και ζυγίζει 4,22 γραμμ..[3]
Ελληνιστικοί και Ρωμαϊκοί χρόνοι
Στο διάστημα 275-270 π.Χ. το νησί αποτέλεσε βάση του Αιγυπτιακού στόλου του Πτολεμαίου. Στη συνέχεια βρέθηκε κάτω από την εξουσία τωνΣελευκιδών. Το 189 π.Χ. οι Ρωμαίοι παραχώρησαν το νησί στο φιλικό προς αυτούς Βασίλειο της Περγάμου. Στα τέλη των Μιθριδατικών πολέμων το νησί αντιμετώπισε επιδρομές πειρατών. Παρόλα αυτά η Σάμος παρέμεινε ανθηρή και ακμάζουσα πόλη κατά την Ρωμαϊκή περίοδο.
Μεσαιωνική και νεότερη περίοδος
Βυζάντιο
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία μεταλλάσσει δραστικά το νησί με το έντονο χριστιανικό στοιχείο του οποίου υπάρχει πλούσια κληρονομιά έως σήμερα.[1] Από τον 4ο αιώνα υπάρχουν ήδη επίσκοποι ενώ κατά τον 7ο αιώνα, η Σάμος οργανώνεται στο βυζαντινό ομώνυμο Θέμα. Μεγάλη άνθηση την περίοδο αυτή έχει ο μοναχισμός στην περιοχή του Κέρκη. Από τον 13ο αιώνα πέρασε στον έλεγχο των Γενοβέζων.
Τουρκοκρατία
Η Σάμος κατά τη διάρκεια των αιώνων που ακολούθησαν την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έχασε τον πληθυσμό της και για μία μεγάλη περίοδο παρέμεινε σχετικά έρημη. Οικίσεις διατηρήθηκαν στις ορεινές περιοχές του Κέρκη και της Αμπέλου. Κατά τη διάρκεια της εποχής τη "ερήμωσης" στη Σάμο λειτούργησαν ναυπηγεία του τουρκικού στόλου. Το νησί ξανακατοικήθηκε από τον 16ο αιώνα χάρη σε ένα οθωμανικό πρόγραμμα εποικισμού το οποίο έφερε κατοίκους από γειτονικά νησιά και από τη Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα, με την άδεια του ΣουλτάνουΣουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, μετά το 1550 οι Τούρκοι αποφασίζουν τον εποικισμό του νησιού. Με πρωτοβουλία του ναυάρχου Κιλίτζ Αλή και με τη βοήθεια του Πάτμιου Νικολάου Σαρακίνη ξεκινά μια νέα περίοδος.[1] Η παροχή προνομίων και η απαγόρευση εγκατάστασης μουσουλμάνων στο νησί δημιουργεί ελκυστικό κλίμα για την επιστροφή μεγάλου μέρους του πληθυσμού (Σάμιοι που είχαν φύγει και άλλοι Έλληνες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ενδεικτικά Εύβοια, Πήλιο, Ήπειρος). Τότε δημιουργήθηκαν σταδιακά οι περισσότεροι από τους σημερινούς οικισμούς. Κατά τον 18ο αιώνα, ένα εκτεταμένο δίκτυο χωριών απλωνόταν σε όλη την έκταση του νησιού. Πρωτεύουσα ήταν η Χώρα και το κυριότερο λιμάνι ήταν το Τηγάνι (σημερινό Πυθαγόρειο). Σταδιακά άρχισαν να αναπτύσσονται το Βαθύ και Καρλόβασι που έναν αιώνα αργότερα επρόκειτο να μετασχηματιστούν σε αστικά κέντρα.
Ελληνική επανάσταση
Η Σάμος κήρυξε την επανάσταση στις 20 Απριλίου 1821 με τον οπλαρχηγό Κωνσταντή Λαχανά. Στη συνέχεια τη διοίκηση της επανάστασης στο νησί ανέλαβε ο Λυκούργος Λογοθέτης. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 η Σάμος διατήρησε τοπική διοίκηση που έφερε την ονομασία Στρατοπολιτικόν Σύστημα Σάμου. Το νησί προστατεύτηκε επιτυχώς από τον ελληνικό στόλο μετά τις νίκες του στη Ναυμαχία της Σάμου και τη Ναυμαχία του Γέροντα. Αν και δεν καταλήφθηκε από τον τουρκικό στόλο δεν εντάχθηκε στο νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδας. Η Σάμος έγινε αυτόνομη πριγκηπάτο με την ονομασία Ηγεμονία της Σάμου
Ηγεμονία τ
Ενσωμάτωση στην ΕλλάδαΤο 1835 εγκαθιδρύθηκε το ειδικό καθεστώς αυτονομίας του νησιού με το όνομα Ηγεμονία της Σάμου. Οι Σαμιώτες διατηρούσαν την υποχρέωση να καταβάλλουν ετήσιο φόρο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που ανερχόταν σε 2.700 λίρες. Ο ηγεμόνας διοριζόταν από τον Σουλτάνο και έφερε τον τίτλο του πρίγκηπα. Ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος και ανώτερο στέλεχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρωτεύουσα του πριγκηπάτου υπήρξε αρχικά η Χώρα και στην συνέχεια η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Βαθύ.
Η Σάμος ενσωματώθηκε στην Ελλάδα το 1912[4][5]. Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου το νησί γνώρισε αρχικά Ιταλική κατοχή. Στο διάστημα αυτό αναπτύχθηκε ισχυρό κίνημα Εθνικής Αντίστασης. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών η Σάμος έμεινε για δύο μήνες ελεύθερη και την εξουσία ανέλαβαν οι αντάρτες. Τον Νοέμβριο του 1943 οι Γερμανοί προχώρησαν σε σφοδρούς βομβαρδισμούς. Το νησί πέρασε κάτω από γερμανική διοίκηση μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου